Faalangst: op de wip met succes
faalangst, we hebben er allemaal wel eens last van. We onderscheiden hierbij de motorische faalangst (falen in de sport), cognitieve faalangst (ook wel examenvrees genoemd) en de sociale faalangst (bij spreken in het openbaar bijvoorbeeld). Faalangst is best lastig, want je weet het wel of je kunt het wel, maar je bent bang om op het beslissende moment te falen.
Het angstzweet breekt je uit, je gaat trillen, droge mond, dingen die je normaal zo kunt oplepelen, ben je ineens kwijt (black-out) en de meest bizarre gedachten strijden om voorrang in je hoofd. Faalangst is een lastig fenomeen omdat het zichzelf versterkt. Verleden keer was je ook al zenuwachtig, dus dat zal nu ook wel weer gebeuren en zo beland je in een vicieuze cirkel, die maar moeilijk te doorbreken is. Bij biljarters kom je dit ook tegen. Op de clubavond, als er niets op het spel staat, presteren deze mensen prima, maar tijdens een wedstrijd bakken ze er geen hout van.
Het gevolg van faalangst kan zijn dat mensen situaties gaan mijden waarbij gevoelens van faalangst opkomen; geen openbare functies (want dan moet er in het openbaar gesproken worden), geen deelname aan wedstrijden (want dat ging verleden keer ook mis) en geen lid worden van een toneelvereniging (hartstikke leuk, maar er komt altijd een datum waarop de uitvoering is gepland). Faalangst, hoe kan het ook anders, heeft te maken met een gebrek aan zelfvertrouwen. Of de druk wordt te groot of we denken dat we niet kunnen voldoen aan onze eigen (hoge) eisen of de (veronderstelde) eisen uit de omgeving, als leerkrachten, familieleden of publiek. Faalangst kan zijn oorsprong hebben uit uw jeugd als er teveel de nadruk is gelegd op wat u niet goed deed in plaats van de nadruk te leggen op wat u wel goed deed, maar het kan ook ontstaan zijn op grond van negatieve ervaringen tijdens uw optreden in het verleden. Als gevolg van de vicieuze cirkel wordt die ene misser gekoppeld aan alle gelijksoortige situaties die nog moeten komen.
Faalangst werkt meestal negatief, maar soms ook positief en dat laatste is tevens de oplossing om er vanaf te komen, of er in ieder geval beter mee om te gaan. Bij positieve faalangst ontstaan er ook spanningen, maar die spanningen worden juist gebruikt om zich beter voor te bereiden en zich beter te concentreren op de taak die volbracht moet worden. Met name dat laatste is van eminent belang: richt je op de taak en de inhoud en laat je niet afleiden door “wat anderen er wel van denken”. Het zijn altijd de negatieve gedachten die de boel verstieren. “Het zal wel weer misgaan, is mijn verhaal wel interessant genoeg, zal ik mijn vrouw, ouders, kinderen, supporters, etc. niet teleurstellen” en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Natuurlijk zijn er tal van assertiviteitscursussen die u voor veel geld kunt gaan volgen, maar de oplossing ligt in het gebruik van een andere denkwijze: richt u niet op wat het publiek ervan vindt, maar richt u op uw prestatie en leg de lat niet te hoog voor uzelf. Het publiek wacht maar tot u uitgesproken of uitgespeeld bent. U hebt wat te vertellen of u wilt wat laten zien; daar concentreert u zich op. Probeer gelijk die vicieuze cirkel om te draaien door u vooral te blijven herinneren wat goed ging. Dat zal de volgende keer dus ook wel weer goed gaan. En wij verzekeren u: dat is ook zo!
