Inleiding in de psychologie van de sport
Biljarters zijn net mensen. Dat bedoelen we natuurlijk niet negatief, maar als je als mede-auteur en psycholoog gevraagd wordt om een column voor biljarters te maken en je weet, voordat je aan deze reeks artikelen begint, absoluut niets van het spelletje, dan geeft dat helemaal niet omdat alle kennis in de psychologie over hebbelijkheden en onhebbelijkheden van “normale” mensen natuurlijk ook van toepassing is op biljarters. Tenslotte is biljarten, naast een hobby, ook een sport en over mensen in de sport valt vanuit de psychologie heel wat te zeggen.
Wij hebben onze columns verdeeld in een tiental bijdragen over gedrag aan de biljarttafel, die mensen allemaal in minder of meerdere mate hebben en daarmee, al dan niet bewust, zichzelf, de tegenstander, de arbiter of het publiek irriteren. Geen gemakkelijke stof, omdat mensen nu eenmaal niet graag geconfronteerd worden met hun minder positieve eigenschappen, maar als we eens naar de onderwerpen kijken, dan kan het haast niet anders dan dat u daarin wel wat zult herkennen.
In de eerste column hebben we het bijvoorbeeld over “projectie”, de psychologische term voor mensen die niet kunnen accepteren dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun fouten en de oorzaak daarvan bij andere leggen of de schuld geven aan “de omstandigheden”. Zoekt u “de schuld” voor een verloren partij altijd grootmoedig alleen bij uzelf, of maakt u uzelf wijs (want dat is het meestal) dat de tafel wel erg traag was vandaag, de tegenstander helemaal niet in deze klasse thuishoorde, het publiek te rumoerig was en de arbiter wel twee ballen die absoluut raak waren, mis telde.
Dat gedrag komt overigens bij alle sporten voor; ga maar eens na een voetbalwedstrijd in de kleedkamer luisteren van de ploeg die verloren heeft. Precies dezelfde externe factoren als het veld, de tegenstander en “de scheids” die verantwoordelijk worden gehouden voor het verlies. Veel voorkomend gedrag dus, maar niet zo leuk als je daar in de kantine of aan de bar luidruchtig kont van doet en al helemaal geen goede instelling om beter te worden in je sport.
Verder schenken we aandacht aan narcisme, een lastige eigenschap waarbij mensen niet zonder de waardering van anderen kunnen. Soms onschuldig als we het alleen maar jammer vinden dat niemand gezien heeft wat voor prachtige carambole we hebben gemaakt, maar in ernstige gevallen levert dat personen op die alleen maar perfect willen presteren (voor het broodnodige applaus) en als dat niet lukt in een depressie vallen en na elke verloren wedstrijd weer overwegen en ook luidruchtig verkondigen de keu “aan de wilgen te hangen”.
Of wat denkt u van afreageren, faalangst, de bekende “blinde vlek” van de fanaticus of het gebruik van lichaamstaal die aan niets te raden overlaat. Kortom, de onderwerpen hebben betrekking op minder goede eigenschappen die we (bijna?) allemaal wel hebben en waar vanuit de psychologie wel het een en ander over gezegd kan worden.
De reeks hebben we “Reflectie” genoemd, bedoeld om er eens over na te denken, om hopelijk wat herkenning te bewerkstelligen en uiteindelijk vooral bedoeld om het gedragsprobleem door een beter inzicht op te lossen of er beter mee om te gaan. Voor het geval dat u denkt: al deze columns zijn niet op mij van toepassing, bedenk dan wel even dat dit logischerwijze niet kan kloppen. Iedereen ziet ongewenst gedrag bij anderen, maar zelden of nooit bij zichzelf.
Ons advies luidt dan ook: lees de columns dan uit nieuwsgierigheid en sta er even bij stil op het moment dat er gedrag wordt besproken dat uzelf ook wel eens vertoont. Want laten we eerlijk zijn, de sporter (en dus de biljarter) die de hele wedstrijd op geen enkele manier laat blijken ontevreden te zijn over zijn spel en rustig na elke misser zijn fout analyseert om er beter van te worden, niet meewarig zijn hoofd schudt als zijn tegenstander weer eens een carambole maakt door een geweldige “geit” en aan de bar er eerlijk voor uitkomt dat zijn tegenstander beter was en hijzelf nog veel moet leren, zo’n sporter zijn we nog niet zo vaak tegengekomen.
Veel leesplezier en vooral: gebruik de aangereikte stof om beter te worden, zowel in uw spel als in uw opstelling als gewaardeerde speler die door zijn rust en zelfkennis respect afdwingt.
