.
Via de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) heb ik toegang gekregen tot digitale scans van de Graafsche Courant van 1939 en eerder. Door er een zoekopdracht op los te laten heb ik diverse artikelen, advertenties en andere berichten weten te vinden over biljarten in onze gemeente in de periode 1850-1940. Onderstaand treft u de resultaten van die zoektocht. Overigens hoop ik van harte dat de latere edities van de Graafsche Courant ook ooit zullen worden gescand. Ze bevatten een schat aan informatie.
.
.
Demonstratie Keesje de Ruijter – GC 27 juni 1939
Keesje de Ruijter gaf op 11-jarige leeftijd, staand op een kratje, biljartdemonstraties in het café “Dirk de Ruijter” van zijn ouders op de Markt in Waalwijk. Eind jaren dertig verbood de kantonrechter hem dit omdat hij toen nog te jong was. Pas op 14 jarige leeftijd mocht hij deze activiteiten uitvoeren. Tweemaal, in 1937 en 1939, werd hij door Polygoonfilm gefilmd. In 1939 kwam hij zijn kunsten op het Graafse groene laken vertonen:
.
Heropening cafe Noor – GC 22 februari 1939
In 1939 werd cafe Noor op de Markt in Grave heropend. Daarvoor heette het o.a. “Cafe Central” en aan bijgaande foto te zien was het toen ook al een en al gezelligheid daar. Het heropende café moet het duidelijk hebben van het prima biljart, het gezellig zitje en goede consumpties tegen matige prijzen.
.
Billart séance met buikspreker – GC 17 december 1938
Opmerkelijke biljartdemonstratie, waarbij de professionele biljarter het op zou nemen tegen een buikspreker. Enkele jaren later zou de Nederlandse Biljart Bond dergelijke séances met buiksprekers of goochelaars nadrukkelijk verbieden. Je gaat je toch afvragen wat er voor ongehoords moet hebben plaatsgevonden om een dergelijk verbod uit te lokken 🙂
.
Séance den Tol – GC 16 april 1932
.
Séance café ‘de Stad van Grave’ – GC 11 november 1931
.
Séance professer de Grauw – GC 1 juni 1927
.
Groot barakconcours
– GC 17 november 1926
Barakconcoursen (toernooien) waren erg gewild, omdat iedereen die een bal kon stoten leuke prijzen kon winnen. Dankzij deze advertentie ben ik er ook achter gekomen dat mijn oudoom Cor van Oosterom uitbater is geweest van Hotel de Poort van Cleve. Nooit geweten 🙂
.
Biljart séance en kampioenschap – GC 23 juni 1926
.
Billart concours – GC 5 april 1924
Het Graafsch Koffiehuis was een café dat tegen de St. Elisabethkerk was aangebouwd (linksonderaan op de foto). Het huis had de toepasselijke bijnaam “de Kerkleuner”. Voor het zingen de kerk uit betekende in Grave dat je in dat café een plaatsje aan de bar had, met zicht op het biljart, waar leuke prijzen te winnen waren bij het biljarttoernooi.
Tijdens de zondagse hoogmis kon men in de kerk, als men in de rechtervleugel was, de muziek en de klossende biljartballen uit het café horen. De vrouwen gingen met de kinderen na de mis naar huis, terwijl de mannen het café indoken. Als dat al geen reden was om naar de kerk te gaan….
.
.
Groot barak en billardtoernooi
– GC 26 maart 1924
Biljart- en baraktoernooien waren erg lucratief voor de kasteleins. Er kwamen veel bezoekers op af en dat leverde omzet op. Ook (Lam)Berthus de Groot was erg actief. Zijn café was gevestigd in de Hamstraat, in het pand (links-achteraan op de foto) waar vele jaren later café Beatrix zou komen.
.
.
Billard en Barakconcours – GC 26 januari 1924
.
Biljartconcours – GC 11 november 1922
.
Voor spotprijs te koop – GC 18 februari 1922
.
Biljart concours – GC 17 december 1921
.
Biljart te koop Etten – GC 13 oktober 1920
.
Best lopend biljart – GC 5 juni 1918
.
Billard-séance Horemans – GC 24 maart 1915
Edouard Horemans werd bekend doordat hij de Amerikaan Jake Schaefer uitdaagde voor de wereldtitel kader 18/2 in maart 1928. Het was Horemans die de jarenlange hegenomie van de Amerikanen voor het eerst wist te doorbreken met de uitslag 1190-1500 in 54 beurten.Ver daarvoor was hij al bekend om zijn kunsten op het groene laken en o.a. van zijn boekwerkje “Het Biljartspel”. In 1915 had hij echter al zijn kunsten in Grave getoond tijdens een billard-séance:
.
Aan billijken prijs te koop – GC 20 februari 1915
.
Biljart concours Gassel – GC 24 aug 1912
.
Het biljart sterft uit – GC 24 april 1912
Maken we ons tegenwoordig al zorgen om de toekomst van het nobele biljartspel; ruim een eeuw geleden baarde het ook al zorgen, getuige onderstaand artikeltje in de Graafsche Courant (of all papers) van april 1912. Omdat we het toch een eeuw hebben volgehouden, zal het hopelijk wel meevallen. Toch?
.
Verkoop inventaris Gassel – GC 16 januari 1892
.
Huis met billard te koop of the huur – GC 21 juli 1888
.
Billard Toovenaar Professor ‘T IS ME EDSO – GC 17 maart 1888
Onder dit merkwaardig pseudoniem verborg zich de Groningse biljartfabrikant E.J. de Schepper.
Edmondus Jodocus de Schepper was de stichter van een van de eerste grote biljartfabrieken in Nederland: Bierling-De Schepper (‘Het Noorden’) in Groningen. De schuilnaam waarmee hij zich presenteerde stamt uit zijn Belgische tijd (hij kwam oorspronkelijk uit Gent), toen omstreeks 1882 in de Borinage een grote mijnramp plaatsvond. Er waren heel veel slachtoffers en in België kwam men in actie om voor de weduwen, wezen en overige familie iets te doen. Dat werd ook aan Edmond de Schepper gevraagd, in die tijd de beste biljartspeler van Gent. Daaraan wilde hij wel voldoen, maar niet onder zijn familienaam. Hij nam het pseudoniem ’t Is Me Edso aan. Zijn pseudoniem verklaart De Schepper zelf als volgt: Voor dit eerste optreden in het publiek moest echter een schuilnaam gekozen worden, en de jeugdige biljartvirtuoos vormde dien van zijn initialen. Op z’n Engels schreef hij: It is me E.d.S., waaruit met wat dichterlijke vrijheid ”’t Is Me Edso” groeide.
Onder die naam heeft De Schepper gedurende twintig jaren Europa verschillende malen doorkruist. Hij bezocht buitenlandse biljartfabrieken, speelde er op hun tafels en raakte zo door en door bekend met biljartconstructies. Een prima investering om nadien zelf een biljartfabriek te beginnen.
In 1888 kwam deze biljarttovenaar dus zijn kunsten in Grave vertonen:
.
Familie Billard – GC 3 maart 1877
.
Modern goedloopend biljard – 30 december 1865
Biljarts werden vaak rechtstreeks door de verkoper “uit de hand” verkocht of via de plaatselijke drukker van een krant, zoals te zien is in onderstaande advertenties. Let ook op de afbeelding van het biljart. Deze zelfde afbeelding werd meer dan 60 jaar lang gebruikt in biljartadvertenties in zowel dag- als weekbladen. Wat ook opvalt is de spelling “biljard”. In de loop der tijd zullen er vier verschillende spellingen zijn, nl. billard, biljard, billart en biljart.
.
Net en welloopend billard – GC 13 juni 1863
Let op de “veeren banden”. Het materiaal was kennelijk nog steeds gebrekkig. Ook in 1863 waren er nog geen gummi- of rubberbanden, althans niet bij deze biljarttafel. De afslag van de ballen was dus nog steeds tamelijk ongewis. Let ook op het “Uit de hand te koop”.
.
Met den mond gespeeld – GC 26 februari 1853
Halverwege de 19e eeuw werd er in Nederland alleen carambolebiljart gespeeld in de noordelijke provincies. Vanuit Groningen zou het biljarten zich uitbreiden naar de rest van Nederland. Hoewel er in 1853 in Grave zo goed als zeker nog geen biljart te vinden was, werd er in de Graafsche Courant van 26 februari 1853 toch al over biljarten bericht.
Binnenkort meer.
Wordt aan gewerkt dus….
