Biljarttafels

Biljarttafels:

Biljarttafels, iedere Nederlander kent ze wel, van vroeger van de TV (toen de NOS het nog interessant vond om biljarten uit te zenden), of vanuit het café. Ieder zichzelf respecterend café in Nederland of VLaanderen had immers wel een biljarttafel in zijn etablissement staan. Soms zelfs meerdere. Tegenwoordig lijken ze juist te verdwijnen uit de cafés, omdat de ruimte beter uitgebaat kan worden. We bemerken dan ook een verhuizing, van ’t café naar speciale biljartcentra of gemeenschapshuizen en verzorgingstehuizen. Ook het aantal mensen dat thuis een biljart heeft staan, neemt zienderogen toe. Hoe dan ook; de plaats mag veranderen, maar het biljarten blijft.

Beschrijving van een biljarttafel

Onderstaand een klinische beschrijving van de uitvoering en afmetingen van een biljarttafel.

Een biljart is een speelvlak, gevormd door een of meer  platen van lei, rondom afgebakend met in een houten  omlijsting gevatte rubber banden.  Platen en banden zijn bekleed met een voor de biljartsport speciaal vervaardigd laken (over het algemeen van een groene of blauwe kleur).
De hoogte van een biljart, gemeten vanaf de grond, is 75 à 80 cm.

Speelvlak

Het speelvlak van een biljart is 2.84 x 1.42 m (groot-  of matchbiljart), dan wel 2.30 x 1.15 m (klein-biljart). Hierna beperken we ons tot het laatstgenoemde biljart.
De beide korte banden worden aangeduid als:

• benedenband:  de band het dichtst bij de afstootlijn, zijnde een denkbeeldige lijn op 57 cm vanaf deze band;
• ovenband:     de band het verst van de afstootlijn gelegen.

Acquits

Op het speelvlak zijn een vijftal punten aangeduid met  kruisjes of stippen, welke punten acquits worden genoemd, elk met een eigen naam:

• een acquit in het midden  = het middenacquit;
• een acquit in het midden van de bovenste helft   = het boven acquit;
• een acquit in het midden van de onderste helft   = het beneden acquit;
• een acquit rechts van het benedenacquit     = het rechteracquit en
• een acquit links van het benedenacquit     = het linkeracquit.

Diamonds

Op  de banden van het biljart zijn op de omlijsting vaak merktekens,  díamonds geheten,  aangebracht. Deze dienen vooral bij  het driebandenspel als hulpmiddel om de spelers in staat te stellen gemakkelijker een carambole over drie of meer banden te maken. Dit wordt het díamondsysteem genoemd. Deze kunnen echter ook voor de libre- of kaderspeler van nut zijn.

Merken en uitvoeringen biljarttafels:

Als u, zoals ik, speelt in de KNBB-competitie, dan komt u bijna wekelijks op een andere biljartlocatie en vaak zult u dan andere merken en uitvoeringen biljart tegenkomen. Onderstaand wat foto’s van biljarttafels, waaronder ook enkele oefenbiljarts voor thuis.

Fabrikanten:

In Nederland zijn diverse biljartfabrieken, waar nog dagelijks biljarttafels worden gemaakt. Onderstaand enkelen daarvan, inclusief een link naar hun website:

• Wilhelmina Billards
• Biljartfabriek Jan Broek
• Van den Broek Biljarts
• Biljartfabriek ’t Oosten
• Eureka Biljartfabriek
• Biljartfabriek Bierling-de Schepper

Leistenen:

Onder het mooie groene of blauwe biljartlaken zit de leistenen ondergrond verborgen, soms uit één stuk, maar toch steeds vaker uit drie delen bestaand. Deze leistenen zijn loeizwaar en er zijn vaak meerdere mensen voor nodig om ze te verplaatsen. Het onderstel van het biljart is altijd stevig uitgevoerd, juist om de zware leien te kunnen dragen. Leistenen zijn gebed in een houten rand, waarop het laken met nieten kan worden vastgezet. De leiplaten worden met kleine stelplaatjes op de juiste plaats en hoogte gebracht en als de leien waterpas liggen, met meerdere zware schroeven aan het onderstel bevestigd.

Aan de onderkant van de leistenen is de verwarming bevestigd. Deze bestaat meestal uit een spiraal die strategisch over de onderkant is verdeeld, om de warmte zo goed  en gelijkelijk mogelijk over de leien te verspreiden.

Biljartverwarming:

Leien zijn van poreus materiaal en nemen van nature snel het vocht uit de omgeving in zich op. Om het vocht uit de leien te weren, worden biljarts verwarmd. Een biljart een heel jaar lang verwarmen kan al gauw in de honderden euro’s gaan lopen. Daarom zijn er biljarthermostaten, die het biljart met tussenpozen laat verwamen. Ook hebben deze thermostaten  zogen. spaarstanden, waarbij de leien minimaal verwarmd worden, maar wel zó dat het vocht er geen greep op krijgt. Op de thermostaat kunt u de gewenste temperatuur instellen. Werd een biljart vroeger mega warm opgestookt, tegenwoordig weten we dat dat eigenlijk niet nodig is. Zolang de temperatuur van de leien maar enkele graden hoger zijn dan de omgevingstemperatuur, zal het vocht uit de leien worden geweerd. Als het in de biljartruimte 21 graden is, dan is een ingestelde temperatuur van 28-30 graden meer dan voldoende.

Als u daarnaast dan nog een schakelklok tussen de biljartverwarming zet, dan kunt u honderden euro’s per jaar besparen op ‘stookkosten’. ‘s-Nachts hoeft het biljart niet aan te staan en als u overdag naar het werk bent ook niet. Stel de schakelklok bijv. zo in dat hij ‘s-avonds na 22.00 uur uit gaat en laat de verwarming dan een uurtje, voordat u weer terug bent van uw werk, aanspringen. De biljarthobby is immers duur genoeg, dus bespaar wanneer dat mogelijk is.

Dek het biljart altijd af met een biljartzeil als er niet op gebiljard hoeft te worden. U houdt het laken stofvrij en ook de temperatuur in de leien blijft lang op peil, zodat er geen vocht in de leien kan trekken.

Dek het biljart altijd volledig af

Ik kom ze nog wel eens tegen, biljarts die zijn afgedekt met een zeil en waarbij de hoeken omgeslagen zijn. Als reden wordt dan aangegeven dat het vocht er dan uit kan. Nóóit doen!! Dit heeft een totaal averechtse uitwerking. Wanneer dek je een biljart af? Meestal na een avondje biljarten, waarbij de tafel de hele avond verwarmd is en alle vocht uit de leien is getrokken. Door de tafel af te dekken met een zeil, zorg je er voor dat de warmte langer in de leien wordt vastgehouden en dat vocht wordt buitengesloten. Met het open laten van de hoeken  geef je het aanwezige vocht in de ruimte vrije toegang tot de leien en dat wil je juist voorkomen. Daarnaast is gebleken dat, wanneer je de hoeken open laat, er in die hoeken verkleuring ontstaat van het laken.

Biljartwaterpas:

Om de leien van een biljart waterpas te stellen, beschikt de vakman over een geëikte waterpas. Deze zijn erg zwaar, zeer nauwkeurig én zeer duur in aanschaf (om en nabij de 200 euro). Als een biljart eenmaal waterpas is gesteld, dan moet u het biljart na verloop van tijd blijven controleren en bijstellen. Een biljart ‘werkt’ namelijk, nadat het is gesteld, nog een tijd na. Je hoort het biljart af en toe kreunen en steunen. Niet iedereen heeft het er voor over om zo’n dure uitgave te doen, enkel voor een waterpas en zal daarom bijna altijd de goedkope variant uit de gereedschappenwinkel gebruiken.

Biljartlakens:

Toen enkele eeuwen geleden het biljarten van buiten naar binnen verhuisde vanwege het slechte(re) weer, werd er een groen laken over een tafel gespannen om het grasveld na te bootsen, waarop tot die tijd altijd werd gespeeld. Inmiddels zijn we vele eeuwen verder en de lakens zijn danig verbeterd. De kwaliteit is geweldig en er zijn lakens in iedere kleur van de regenboog te krijgen. Wanneer er TV-opnamen worden gemaakt van biljartwedstrijden, dan zien we meestal blauwe lakens. Dat heeft te maken met het feit dat de beelden op de blauwe ondergrond veel beter uitkomen dan op een groene ondergrond. “Op het groene laken” is echter nog steeds een begrip en groen is daarom ook de meest gewenste kleur voor lakens bij biljartclubs, cafés en biljartcentra.

Iwan Simonis:

Lange tijd was er maar 1 merk wanneer het op biljartlakens aankwam. Het bedrijf Iwan Simonis bestaat al meer dan 330 jaar en levert hoge kwaliteit biljartlakens. Er zijn veel verschillende uitvoeringen van Simonis biljartlakens, maar de Simonis 300 is toch wel de bekendste. Het laken heeft uitstekende specificaties en is in vele kleuren leverbaar en heeft een marktaandel van ruim 90%.

Royal Pro:

Sinds kort heeft echter een concurrent het biljartlakenwereldje betreden, namelijk het Royal Pro laken. Deze is veel dunner, goedkoper, 100% synthetisch en beschikbaar in twee kleuren: blauw en groen. De fabrikant geeft aan dat het laken niet volledig hoeft te worden verwarmd en dat daarmee een besparing van ruim 40% kan worden behaald. Het laken voelt koud aan als je het vergelijkt met een Simonislaken, maar wellicht is dat een kwestie van wennen. Omdat het laken zo dun is, maken de ballen meer geluid tijdens het rollen. Qua snelheid is er verschil te bemerken tussen Royal Pro en een Simonislaken. De ballen rollen verder door, waarvan vooral driebanders profijt hebben (het levert soms zelfs een extra kans op de carambole op). Ook houd de speelbal langer zijn spin (draaiing door effect) vast en is de afslag op banden veel langer.  Verzamelen in het libre wordt door het langer doorlopen van de ballen extra bemoeilijkt, omdat de ballen wel in verzameling rollen, maar er net zo gemakkelijk weer uit rollen. Vooral spelers, die niet eerder op zo’n laken hebben gespeeld, weten niet wat ze meemaken. Voordat ze goed en wel door hebben wat er aan de hand is, heeft de tegenstander al een flinke voorsprong behaald. Royal Pro is ook érg smetgevoelig. Ieder huppeltje van de bal laat een lichte stip achter. Na enkele avonden spelen ziet het laken er uit als of er een half jaar op gespeeld is. Kuiltjes, die zijn ontstaan door picquéren, herstellen niet en kunnen de loop van de ballen danig beïnvloeden; vooral bij het zachtere libre- en kaderspel. Een redelijk laken voor driebanden, maar niet echt aan te raden voor libre en kader.

Buffalo Royal Plus:

Buffalo introduceert met het Royal Plus Laken, gemaakt van een mix van polyester en viscose vezels, een innovatie in de biljartsport. Een echt carambolelaken, zeer geschikt voor driebanden, tegen een scherpe prijs. Het Royal Plus Laken – niet te verwarren met het Royal Pro laken – heeft op een aantal proefopstellingen diverse rigide tests ondergaan, uitgevoerd door een aantal doorgewinterde biljartexperts. Hun conclusie: In levensduur en prestaties kan het laken de strijd met de bekende A-merken prima aan. En met een aanschafprijs van € 45,- per meter ben je aanmerkelijk goedkoper uit. Het levert een besparing van wel 40 procent op. En de verwarming kan ook uit!

Als iemand ervaring heeft met het Royal Plus laken, dan hoor ik dat graag. Maken de ballen ook extra geluid tijdens het rollen, is het laken net zo besmettelijk als bijv. Royal Pro, enz. Ik hoor het graag via het contactformulier.

– “Ik zou het niemand aanraden. Bij zacht spel dwarrelen de ballen over het laken; dat ruw geweven is”.
Ook hier lijkt dus te gelden dat dit een prima laken is voor het driebanden, maar niet voor het libre- en kaderspel

Synthetische lakens en verwarming:

Fabrikanten van synthetische lakens maken graag sier met het feit dat de verwarming uit kan als u hun lakens gebruikt. Dat is maar ten dele waar. De verwarming kan een stuk lager, maar helemaal uit is niet aan te raden. Afgezien van het feit dat zo’n laken volledig anders aanvoelt dan de standaard biljartlakens is het beter om de temperatuur van het biljart op minimaal 28 a 30 graden in te stellen. En vergeet niet dat u het biljart verwarmd om vocht uit de leien te weren (en indirect uit de lakens). Bovendien verbetert de warmte van het biljart de elasticiteit van de biljartballen. Vooral libre- en kaderspelers zullen hier profijt van hebben.

Columns over lakens:

Lees ook eens de columns van Hans de Jager uit Biljart Totaal over biljartlakens:

• Nieuw laken en nieuwe ballen
• Verovert Griekenland biljartland
• Nogmaals het biljartlaken
• Wederom nieuws van het biljartlakenfront
•  Nogmaals, lakens, lakens en nog eens lakens

Dutch Premium Comfort biljartlaken:

De firma A1 Biljarts uit Eerbeek heeft na jarenlang research en testen in 2016 het biljartlaken DPC op de markt gebracht. Dit laken is compact geweven, laat weinig stof door en heeft bovendien een lange levensduur.

Het laken is sterker en dikker dan een regulier laken. Het is ideaal voor een klein en/of bruincafé. Het laken laat bijv. geen vocht door. Dat blijft namelijk boven op het laken liggen en trekt er niet in, waardoor het gemakkelijk schoon te maken is.

Zie ook onderstaande watertest video:

Ondanks dat het laken nieuw is, is het laken goedgekeurd voor nationale en internationale competities. Het laken wordt door diverse eredivisie spelers aangeraden en ligt reeds op diverse tafels in binnen en buitenland. DPC is in twee kleuren te verkrijgen: cobalt blue en blue green.

Benodigde ruimte rondom een biljart:

Steeds meer.biljarters overwegen om thuis een biljart te plaatsen. Hoeveel ruimte is er dan minimaal nodig om het biljart te kunnen plaatsen en hoeveel ruimte heb je dan rondom extra nodig om er ook goed op te kunnen spelen. Onderstaand schema toont de benodigde ruimte:

	Bij keuen van 140cm. lengte	Bij keuen 130cm. lengte
Speelmaat biljart:	Minimale ruimte biljartkamer:	Minimale ruimte biljartkamer:
180 x 90	480 x 390 cm.	460 x370 cm.
210 x 105	510 x 405 cm.	490 x 385 cm.
230 x 115	530 x 415 cm.	510 x 395 cm.
285 x 142,5	585 x 442 cm.	565 x 422 cm.

 

Zelf een oefenbiljart maken:

Als u niet genoeg ruimte heeft om een volformaat biljart te plaatsen,dan is een klein oefenbiljart wellicht een leuke optie voor u. Zo’n biljart bestaat uit 1/3e van een groot biljart, maar u heeft dan wel de mogelijkheid om het klein spel te oefenen en bijv. de serié américaine, waarbij u 2 keer door de hoek kunt gaan. Heel af en toe zie je ze in de aanbieding bij een biljarthandelaar of tweedehands aangeboden, maar als u goed overweg kunt met gereedschappen, dan is het wellicht een optie om een eigen oefenbiljart te bouwen. Dick Bas heeft zo’n oefenbiljart gebouwd en er tevens een uitgebreide bouwbeschrijving van gemaakt.

• Download de bouwbeschrijving voor een eigen oefenbiljart

 

Biljartmerken

Door de jaren heen zijn er veel verschillende biljartfabrikanten geweest. De biljarts van deze firma’s zijn meestal te herkennen aan het karakteristieke metalen of kunststof plaatje aan de zijkant van het biljart. Van Albert Pasman, nazaat van biljartfabrikant Pasma, kreeg ik een aantal foto’s toegezonden. Deze heb ik aangevuld met eigen foto’s van dergelijke merkschildjes. Heeft u aanvullingen? Dan houdt ik me aanbevolen!

.